thời kì vừa qua , dư luận phát hiện không ít các cuốn sách , từ điển mắc những lỗi sai tai hại vẫn được phát hành trên thịt thà. Hưng thịnh người ví , việc làm sách giờ giản đơn nghề như máy photocopy toshiba mới khi các ấn phẩm được dựng lên bằng thao tác sao chép hoặc lý giải ăn nói ngô nghê , cẩu thả.
liên tưởng đến vấn đề trên PV đã có cuộc thảo luận với PGS. TS Phạm Văn Tình , Viện từ điển học và Bách khoa thư Việt Nam.
Sự ấu trĩ đáng hổ thẹn
Thưa PGS , quan điển của ông ra sao khi thấy những cuốn sách kém chất lượng vẫn được lưu hành thông đạt các ngả , thậm chí trong một thời kì rất dài?
Theo nguyên tắc , mỗi cuốn sách , cuốn từ điển trước khi đến tay người đọc sẽ phải trải qua quá trình làm việc khoa học và quy trình thẩm định chặt. Chả hạn , một cuốn từ điển thường nhật bao giờ cũng có những nguyên tắc và thể lệ để soạn thảo. Tác giả phải có toan tính ăn nhập về số lượng từ thực hiện , đối tượng phục vụ người ốm và nội dung cuốn từ điển muốn bao hàm.
bây giờ , cuốn từ điển lớn nhất là đại danh từ điển tiếng Việt có khoảng 40.000 từ. Cuốn từ điển nhỏ như chúng ta đang đề cập thì số lượng từ ít và cách giải nghĩa cũng giản đơn. Tuy nhiên , đối với những người làm từ điển thực sự thì đây là một việc làm khó chứ không hề giản đơn. Việc thiết lập bảng từ xem từ nào cần và từ nào không để ý đưa vào đã là một vấn đề. Cách giải nghĩa xem thế nào để vừa trọn vẹn , vừa giúp học trò dễ hiểu lại càng khó.
Trong cuốn từ điển của Vũ Chất in lô- gô NXB Trẻ phát hành nếu coi xét kỹ thì thấy có những từ chọn lựa chưa được cẩn trọng và giảng giải rất thiếu quan tâm. Tác giả còn chưa phân biệt được những khái niệm căn bản về từ và tổ hợp không bị các nghĩa vụ hoặc trách nhiệm trói buộc. Việc giải nghĩa từ còn ăn nói ngô nghê , thậm chí có nhiều từ kết hợp một cách thô thiển , sai hoàn toàn.
chả hạn một từ việc quen thuộc như từ "ăn" nhưng tác giả lại chỉ giảng giải là "cắn , nhai và nuốt , bỏ vào miệng". Tuy nhiên , nếu định nghĩa đúng thì "ăn là tự cho vào thân thể thức nuôi sống". Ngoài "ăn cơm" , "ăn bánh" , "ăn trầu" thì còn "ăn xăng" , "ăn ảnh" , "ăn đòn"... Những từ căn bản như thế thì phải đưa tất cả những nét nghĩa vào nhưng tác giả cũng hão huyền hiện được.
Xin PGS nói rõ thêm về quy trình xuất bản một cuốn sách hoặc từ điển?
Quy trình xuất bản một cuốn từ điển cũng giống như quy trình xuất bản các ấn phẩm khác. NXB nhận bản thảo rồi biên soạn. Tuỳ theo công năng của các NXB mà họ có đội ngũ biên soạn ăn nhập với khả năng có xác xuất thẩm định.
Về nguyên tắc trước khi xuất bản thì NXB phải nộp lưu chiếu cho thuê máy photo cũ cục Xuất bản , in và phát hành coi xét. Trong một khoảng thời gian nhất quyết , chừng một đôi tuần , cục Xuất bản , in và phát hành sẽ đọc thẩm định. Sau khi đọc thẩm định , họ báo cáo là sách đó có xác xuất phát hành , lúc đó NXB mới được phép phát hành. Tuy nhiên , bây giờ , đa số các NXB phát hành luôn , nộp lưu chiếu lúc nào tuỳ thích. Thậm chí , có những sách xuất bản một thời kì dài rồi mới nộp lưu chiếu. Họ không phục tòng quy trình đợi nộp lưu chiếu xong , cục Xuất bản , in và phát hành có ý kiến rồi mới phát hành. Vì sự tuỳ hứng đó diễn ra tình trạng , sách lưu hành trên thịt thà rồi , lúc đó bạn đọc kêu ầm ĩ lên Cục mới vào cuộc và phát xuất hiện lỗi.
"Cái chết" đến từ việc khoán trắng?
Nhiều xuất bản phẩm dù phạm những lỗi rất nghiêm trọng nhưng tung ra thịt một thời gian dài rồi mới bị phát hiện. Phải chăng sẽ là quá truân hiểm khi đối tượng sử dụng lại là những em học sinh?
quả thế. Chẳng hạn với cuốn tự vị của Vũ Chất , tôi thấy nó được biên soạn không phục tùng quy trình và thủ pháp mà các nhà tự vị học phải tuân thủ. Tác giả cũng làm rất cẩu thả và tuỳ nghi trong cách định nghĩa. Đây là thực trạng rất đáng phê phán khi làm sách phương tiện tra xét ở nước ta ngày nay. Nếu học sinh dựa vào đó tra xét và hiểu nghĩa thì không hiểu các em sẽ Ghi chép những bài văn ngô nghê đến mức nào.
bình thường , các NXB khi xuất bản những cuốn sách cần sự cẩn thận như tự vị , họ thường mời các chuyên gia hay các cơ quan có thể về Sự tình liên hệ. Rất tiếc là có nhiều NXB ngày nay , vì quá tin vào đối tác liên kết và nghĩ rằng , nội dung soạn sách đơn giản nên bỏ lọt dồi dào lỗi. Không chỉ có cuốn này mà còn dồi dào cuốn sách khác cũng rơi vào tình cảnh tương tự. Họ không chỉ để lọt về mặt chất lượng mà còn bỏ lọt cả những nội dung thực sự xác thực từ các cuốn sách khác.
Đối với tự vị , quá khứ , có một số đơn vị chuyên xuất bản tự vị. Theo xu thế đổi mới có nhiều NXB cũng chen chân vào làm mảng này. Tuy nhiên , xuất bản tự vị có cái khó riêng là những người giám định , soạn sách phải có chuyên môn mới đọc và đánh giá nó một cách chính xác được.
ngày nay , cố ý kiến tuy là , tuyệt đại đa số các NXB đang phải đối mặt với những gánh nặng về kinh tế. Vì sự sinh tồn , nhiều NXB đã chấp thuận việc bỏ mặc trách nhiệm của mình để chạy theo lợi nhuận , khoán trắng cho các đối tác. Đây có phải là lý do các cuốn sách có nội dung cẩu thả được đưa ra thịt thưa PGS?
Việc xuất bản các sách nói chung ngày nay đang xảy ra tình trạng vì quá tin nhau nên NXB thoái thác tất trách nhiệm cho phía đối tác. Thậm chí cót ca cót két trạng , NXB cấp giấy phép cho xong là xong chứ không biết bản thảo người ta in như thế nào. Có những trường hợp khi cục Xuất bản , in và phát hành liên hệ với NXB về một tác phẩm do đơn vị xuất bản nhưng giám đốc NXB này lại ngớ ra , không biết sách đó do chính đơn vị mình đứng tên xuất bản. Rồi khi sách có "sạn" , họ tự nhận mình là người bị nạn khi đã đặt niềm tin quá lớn vào đối tác. Tuy nhiên , xét cho cùng , NXB vẫn phải chịu trách nhiệm chính vì đã được cục Xuất bản , in và phát hành thoái thác trách nhiệm về nội dung.
0 nhận xét:
Đăng nhận xét